یکی از مهم ترین ترکیبات گز که سبب کیفیت واقعی آن می شود استفاده از ماده ای به نام ترنجبین است. بنابراین اگر قصد خرید گز اصفهان را دارید ، چنانچه از برند گز اطمینان داشته باشید و در ترکیبات آن نام ترنجبین را ببینید می توانید از این حیث از کیفیت مطلوب گز خود مطلع گردید.

ترنجبین چیست؟

ماده ی ترنجبین از فعالیت حشره ای سخت پوش بالپوش از جنس Larinus بر روی گیاه خارشتر (Alhagi Camelorum) حاصل می گردد. نام دیگر این ماده ترنگبین یا ترانگبین است که عرب زبان ها آن را با نام ترنجبین نامگذاری کرده اند. البته کشورهای اروپایی نام این ماده را مان ایرانی می نامند و در زبان های مختلف نام های مختلفی دارد. ( به فرانسوی Manne d"hedysarum و Manna d"alhagi و Manne de perse و به انگلیسی Manna of hedysarum ).

ترنجبین ماده ایی شیرین است که به صورت شبنم برروی گیاه خارشتر می نشیند و با ایجاد شکاف به خارج تراوش می کند.ترنجبین شامل ترکیبات قندی مانند گلوکز و فروکتوز، ساکاروز و تری ساکارید است که به راحتی در آب حل می شود و بهترین جایگزین برای شیرین کردن مواد غذایی همچون گز می باشد. استفاده از این ماده در مواد غذایی همچون گز سبب خوش طعم شدن و بالا رفتن ارزش غذایی گز می شود. پس در هنگام خرید گز حتما به وجود این ماده در ترکیبات گز دقت نمایید.

گیاه خار شتر

بته هایی که از زمان های گذشته در مراسم چهارشنبه سوری از آن جهت روشن کردن آتش استفاده می شد خارشتر ، حاج یا خار بز یا Alhagi maurorum نام دارد که ترنجبین حاصل فعالیت های حشره نام برده بر روی این گیاه است. این گیاه در بیشتر نقاط ایران روییده می شود اما با توجه به این که جهت تولید ترجبین نیاز به حشره Larinus می باشد و این حشره در برخی از شهر های ایران همچون خراسان، تبریز، زرند، کرمان، قم و بوشهر فعالیت دارد ، این ماده در این شهرها تولید می گردد.

این گیاه دارای خارهای فراوان می باشد و در بیابان ها ایران به وفور یافت می شود. ریشه این گیاه دارای عمق زیادی می باشد و برگ ها در قسمت پای خار های نوک تیز ساقه دیده شده و گلهایی خوشه ای با میوه قرمز رنگ دارد.

نحوه تولید ترنجبین

نوعی ماده دفعی ناشی از تغذیه شیره گیاه خارشتر می باشد که حشره در سنین مختلف ترشح می کند. تولید این ماده ترشحی در اواسط تابستان و در اوج گرما ، از مرداد تا مهر ماه به حداکثر میزان می رسد به طوریکه بر اندام های هوایی گیاه به صورت قطرات ریز دیده می شود. ترکیبات شیمیایی ترنجبین شامل ملریتور، ساکاروز، فروکتوز، صمغ وموسیلاژ است.همچنین ترنجبین حاوی آنتوسیانین است که از پرکاربرد ترین رنگدانه های گیاهی در صنعت غذا محسوب می شود.

مصرف ترنجبین سابقه ایی هزار ساله دارد. ترنجبین ترکیبی است از گیاه وانگبین وبه معنی عسل می باشد. ترنجبین را نخستین بار رازی بدین نام خوانده است و نام عمومی انگلیسی آن گیاه (Camelthorn) برگرفته از نام فارسی خارشتر می باشد.

تعاریف قدیمی از گیاه خار شتر و ترنجبین

با توجه به این که این ماده سودمند از گذشته تا به امروز مورد توجه قرار گرفته است در بسیاری از متون تاریخی درباره این گیاه و ماده ای که از آن تولید می شود تعریف شده است.

در متون کهن فارسی در باره این گیاه خارشتر چنین آمده است: خارشتر گیاهی کوچک است که ترنجبین برآن منعقد می گردد. خارش سبز رنگ و گلش باریک و متمایل به کبودی است. اگر به کندن آغاز و ریشه اش پی گیری شود ، حتما به آب یا رطوبت می رسد. ریشه اش گاه به دویست ارش می رسد و طبیعت آن گرم وبسیار خشک وسرد نیز گفته اند. همچنین درمورد ترنجبین نیز آمده است: شبنمی است که از خارشتر استخراج می گردد. طعم آن شیرین و طبعیتش گرم است و بسیار جالبتر از شکر می باشد.

بنابراین می توان نتیجه گرفت که از دیرباز تا به امروز این مادی غنی و ارزشمند مورد توجه قرار گرفته است که امروزه در هنگام خرید گز اصفهان وجود این ماده سبب بالا رفتن خاصیت گز مورد نظر شما خواهد شد.

خواص درمانی ترنجبین:

✔ ملین و مورد استفاده در درمان یبوست

✔ تب بر و حتی خلط آور

✔ در درمان زردی نوزاد موثر است

✔ تصفیه خون و بالطبع روشن شدن پوست و نیز درمان جوش صورت

✔ به دلیل وجود ماده ایی به نام سانتونین در ترکبیات آن ، در از بین بردن انگل موثر می باشد.

✔ درمان خارش سر

✔ کاهش قند موجود در ادرار و درنتیجه مفید برای بیماران مبتلا به بیماری قندی

✔ موثر در درمان کم کاری کبد

✔ و...

استفاده از ترنجبین برای تولید گز

یکی دیگر از کاربردهای ترنجبین به عنوان شیرین کننده طبیعی و پر خاصیت در ترکیبات مواد غذایی در صنعت گز سازی است. بنابراین حالا می توانید در هنگام خرید گز اصفهان چنانچه نام ترنجبین به چشمتان خود متوجه خواص فوق العاده و اهمیت این ماده در تولید گز شوید.

گز اصفهان از شیرینی های سنتی و اصیل ایرانی است که در ترکیبات خود علاوه بر سفیده تخم مرغ ، پسته ، عسل و شیر خشک ، از ترنجبین به عنوان یک ماده طبیعی استفاده می شود.

گز دالمن نیز برای حفظ طعم اصیل و سنتی گز ایرانی ، مفتخر به استفاده از ترنجبین در ترکیبات اصلی خود است که باعث ایجاد طعم فوق العاده خوشمزه و طبیعی به گز دالمن شده است. بنابراین خرید گز دالمن یکی از بهترین انتخاب ها برای شما عزیزان می باشد.در کارخانه گز دالمن ، شهد ترنجبین از طریق جوشاندن آن در دیگ های مسی دو جداره و صاف کردن آن حاصل می شود.